درماتیت آتوپیک چیست؟
درماتیت آتوپیک یا اگزما، یک بیماری التهابی مزمن پوست است که در افراد حساسیت‌پذیر ظاهر می‌شود. این بیماری به صورت معمول با خارش شدید، قرمزی، خشکی و ترشحات پوستی همراه است. نواحی درگیر با درماتیت آتوپیک معمولاً در نواحی ای مانند صورت، گردن، دستها، پاها و … قرار می‌گیرند. این بیماری می‌تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد و عوارضی مانند اختلال در خواب، اضطراب و افزایش خطر ابتلای به عفونت‌های پوستی را به همراه داشته باشد.
این بیماری مسری نیست، بنابراین نمی تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود! در بیشتر موارد، عارضه در دوره هایی رو به وخامت می گذارد که به دوره شعله وری و عود معروف است و پس از آن ممکن است بیمار، دوره های بهبودی و یا حتی به طور کامل از این بیماری رهایی یابد.
علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نشده اما به گواه تحقیقات در سالهای اخیر، محققان باور دارند که عوامل ژنتیکی، ضعف سیستم ایمنی، انگل‌ها و محیط در ابتلا به این عارضه نقش دارند. بسته به شدت و محل علائم، زندگی با درماتیت آتوپیک می تواند مشقت بار باشد و البته درمان می تواند به کنترل علائم کمک کند. برای بسیاری از افراد، درماتیت آتوپیک تا بزرگسالی بهبود می یابد، اما برای برخی دیگر این بیماری می تواند مادام العمر باشد!
چه کسانی به درماتیت آتوپیک مبتلا می شوند؟
تقریباً 230 میلیون نفر در سراسر جهان به درماتیت آتوپیک مبتلا هستند و احتمال شیوع آن در طول زندگی بیش از 15 درصد است. نکته جالب تر این که کشورهای ثروتمند نیز بیشترین آمار ابتلا را داشته اند! معمولاً افرادی را تحت تأثیر قرار می دهد که دارای آتوپی یا استعداد حساسیت مانند تب یونجه، آسم و آلرژی غذایی هستند. همه نژادها می توانند تحت تأثیر قرار گیرند اما برخی نژادها بیشتر مستعد ابتلا به درماتیت آتوپیک هستند و مطالعات ژنتیکی تنوع قابل توجهی از وسعت این بیماری و ناهمگنی آن بین جمعیت ها را نشان می دهد.
محدوده سنی ابتلا
معمولا در دوران نوزادی شروع می شود و تا 20 درصد از کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد و تقریباً 80 درصد از کودکان مبتلا به آن قبل از سن 6 سالگی به آن دچارمی شوند. افراد در همه سنین ممکن است تحت تأثیر این بیماری قرار گیرند ،اگرچه ممکن است در اواخر کودکی و نوجوانی بیماری رو به بهبود رود اما نرخ شیوع آن حتی تا سن 26 سال، 5 تا 15 درصد است.
علائم درماتیت آتوپیک
علائم درماتیت آتوپیک می‌توانند بسیار متنوع باشند. خارش شدید یکی از علائم شایع و اصلی است که بسیاری از بیماران مبتلا به این بیماری تجربه میکنند. علاوه بر خارش، قرمزی و التهاب پوست نیز به صورت مشخص در ناحیه مبتلا دیده می‌شود. پوست ممکن است خشک و خارش پذیر باشد و در برخی موارد می‌توان ترشحات پوستی مانند ریزش‌های جامد و پوسته‌های خشک را مشاهده کرد. همچنین، در برخی افراد علائم متمایزی مانند ترشحات آبکی یا پوست آبکی، ترک‌های تازه روی پوست، خارش در شب و خشکی پوست می‌تواند به چشم بیاید.
انواع درماتیت:
همه انواع اگزما باعث خارش و قرمزی می شوند، اما درماتیت اتوپیک شدیدترین و مزمن ترین آنهاست. اشکال دیگر اگزما عبارتند از:
- اگزمای دست: اگزمای دست فقط روی دست‌های شما تأثیر می‌گذارد و اغلب در اثر تماس مکرر با مواد شیمیایی تحریک‌کننده ایجاد می‌شود.
- درماتیت تماسی: درماتیت تماسی تحریک پوستی است که در اثر تماس با برخی مواد محرک ایجاد می شود.
- اگزمای دیشیدروتیک: اگزمای دیشیدروتیک نوعی اگزما است که فقط در انگشتان دست، کف دست و کف پا ایجاد می شود.
- نورودرماتیت : مشخصه اصلی نورودرماتیت، لکه های ضخیم پوست به دلیل مالش یا خراش مکرر است.
- اگزمای نومولار: اگزمای نومولار یک بیماری مزمن است که باعث ایجاد لکه هایی به اندازه سکه می شود که اغلب خارش دارند.
- درماتیت استازیس: درماتیت استاز نوعی تحریک پوستی است که در افرادی که گردش خون ضعیفی دارند، به طور معمول در ساق پا ایجاد می شود.
چه چیزی باعث اگزمای اتوپیک می شود؟
مهمتریت علل بروز اگزمای اتوپیک (درماتیت آتوپیک) عبارتند از :
- سیستم ایمنی : اگر اگزما دارید، سیستم ایمنی بدن شما نسبت به محرک های کوچک یا آلرژن ها بیش از حد واکنش نشان می دهد. این واکنش بیش از حد می تواند پوست شما را ملتهب کند.
- ژنتیک: اگر سابقه درماتیت در خانواده شما وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به اگزما بیشتر است. همچنین اگر سابقه آسم، تب یونجه ویا آلرژی وجود داشته باشد، در معرض خطر بیشتری قرار دارید. آلرژن ها موادی مانند گرده گل، موی حیوانات خانگی یا غذاهایی هستند که باعث واکنش آلرژیک می شوند. همچنین تغییر در ژنی که کنترل کننده پروتئین محافظ پوست است نیز می تواند باعث بروز این بیماری شود.
- محیط : چیزهای زیادی در محیط شما وجود دارد که می تواند پوست شما را تحریک کند. برخی از نمونه ها عبارتند از الودگی به مایت دمودکس بر اثر تماس فیزیکی با افراد یا اجسام آلوده ، قرار گرفتن در معرض دود تنباکو، آلاینده های هوا، صابون های غیر استاندارد، پارچه های پشمی و برخی محصولات آرایشی. رطوبت کم (هوای خشک) نیز می تواند باعث خشکی و خارش پوست شما شود، گرما و رطوبت زیاد نیز می تواند باعث تعریق شود و این می تواند خارش را حتی بدتر کند.
- استرس: سطح استرس شما می تواند باعث اگزما یا بدتر شدن آن شود. علائم استرس به دو بخش علائم روانی/عاطفی و نشانه های فیزیکی و جسمانی تقسیم می شود.
- دمودیکوزیس: دمودکس نوعی انگل پوستی است که در فولیکول های موی انسان و همچنین غدد چربی سطح پوست زندگی میکنند. دمودکس می تواند در افرادی که نقص ایمنی دارند یا از سایر بیماری های پوستی رنج می برند، به سرعت تکثیر شود که نتیجه آن خارشهای مکرر پوست است که دمودیکوزیس نامیده می شود. علاوه بر این موارد ، نقش این موجودات در بیماری هایی مانند روزاسه ، بلفاریت، درماتیت سبورئیک، درماتیت آتوپیک و .. باعث شده که یکی از اولویت های درمانی برای این بیماری ها، کنترل و حذف جمعیت مایت های دمودکس بر روی پوست باشد.
آیا آتوپیک درمان دارد؟
درماتیت آتوپیک قابل درمان است. با توجه به شدت علائم و نوع درماتیت آتوپیک، راهکارهای درمانی متنوعی وجود دارد. استفاده از کرم‌ها و مرطوب‌کننده‌ها برای کاهش خشکی و التیام پوست، استفاده از مواد ضدالتهابی و ضدحساسیت برای کاهش التهاب و خارش، و اجتناب از عوامل تحریک‌کننده مانند آلرژن‌ها، مواد شیمیایی قوی و دماهای افزایش یافته از جمله راهکارهای معمول درمانی هستند. برخی از بیماران ممکن است نیاز به درمان‌های سیستمیک مانند مصرف داروهای ضد التهابی و آنتی‌هیستامین داشته باشند. به هر حال، بهترین راهکار درمانی برای هر فرد بستگی به عواملی مانند سن، شدت علائم و واکنش به درمان‌های مختلف دارد. بنابراین، بهتر است با پزشک متخصص پوست خود مشورت کنید تا بهترین درمان برای شما را تعیین کنید.
آتوپیک در چه سنی متوقف می‌شود؟
یکی از سوالات متداول در مورد درماتیت آتوپیک این است که آیا این بیماری ممکن است در سنین بالاتر متوقف شود؟ عموماً درماتیت آتوپیک در کودکان آغاز می‌شود و ممکن است در طول سالهای رشد خود بهبود یابد. در حقیقت، بیشتر کودکان در سنین بالاتر، به خصوص در دوران نوجوانی، تجربه بهبود علائم درماتیت آتوپیک را خواهند داشت. با این حال، در برخی از موارد، درماتیت آتوپیک ممکن است در دوران بزرگسالی نیز ادامه یابد. به همین دلیل، مهم است که به طور دوره‌ای به پزشک متخصص پوست مراجعه کرده و درمان مناسب را در هر مرحله از زندگی خود ادامه دهید.
مواد غذایی حساسیت‌زا و مضر در درماتیت آتوپیک
در برخی از افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک، برخی مواد غذایی می‌توانند عوارض بیشتری ایجاد کنند. به عنوان مثال، آجیل‌ها، شیر و محصولات لبنی، تخم‌مرغ، گندم و گلوتن، ماهی و میگو، نارگیل، نارنج، رب‌گوجه فرنگی و شکلات می‌توانند مواد غذایی حساسیت‌زا و مضری برای فرد مبتلا به درماتیت آتوپیک باشند. هر فرد ممکن است به طور متفاوت به این مواد غذایی واکنش نشان دهد، بنابراین مهم است تا مواد غذایی حساسیت‌زا را شناسایی کرده و آن‌ها را از رژیم غذایی خود حذف یا محدود کنید. اینکه یک ماده خاص در مورد شما مناسب نیست، ممکن است در مورد همه افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک صادق نباشد، بنابراین مهم است که با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید.
درمان‌های گیاهی درماتیت آتوپیک:
علاوه بر درمان‌های دارویی، برخی روش‌های درمانی گیاهی نیز می‌توانند به بهبود علائم درماتیت آتوپیک کمک کنند. مثلاً، برخی از گیاهان مانند آلوئه‌ورا، روغن نارگیل، عصاره‌های آویشن و نعناع، روغن بابونه و روغن کالندولا می‌توانند خواص ضد التهابی و آرامش‌بخشی داشته باشند که می‌تواند به کاهش خارش و التهاب پوست کمک کند. همچنین، ماسک‌های خانگی مانند ماسک آووکادو و عسل، که دارای خواص مرطوب کننده و التیام بخشی هستند، نیز ممکن است به بهبود درمانی کمک کنند. اما حتما قبل از استفاده از هر گونه درمان گیاهی، با پزشک خود مشورت کنید.
درماتیت آتوپیک و محصولات ضد دمودکس آنجکس
موجودیت ضد انگلی و ضد ویروسی محصولات آنجکس، می‌تواند در برخی از موارد همراه درماتیت آتوپیک باشد. استفاده از محصولات ضد دمودکس آنجکس با توجه به ترکیبات کاملا گیاهی با مواد فعال ضد انگل و ضد عفونی‌کننده می تواند در کنترل درماتیت آتوپیک کمک کننده باشد. استفاده از محصولات مراقبت از پوست که دارای خواص ضد التهابی و آرامش‌بخش هستند نیز توصیه می‌شود. اما همچنین، برای تشخیص و درمان درست، مهم است تا پزشک متخصص پوست خود را مطلع کنید و هماهنگی کنید.
به طور خلاصه، درماتیت آتوپیک یک بیماری پوستی مزمن است که نیازمند مراقبت‌های ویژه و درمان مناسب است. با توجه به شدت و نوع علائم، درمان ممکن است شامل استفاده از محصولات دارویی و گیاهی، تغییرات در رژیم غذایی و اجتناب از عوامل تحریک‌کننده باشد. همچنین، همکاری با یک پزشک متخصص پوست در تشخیص و درمان درست این بیماری بسیار حائز اهمیت است.
